Ουρικό Οξύ: Αίτια και τρόποι αντιμετώπισης

Γράφει για το ουρικό οξύ η  Χρύσα Ευσταθίου, φαρμακοποιός με 6 χρόνια εμπειρία σε φαρμακεία και τον τελευταίο 1,5 χρονο εργάζεται στο Pharmacy295. Με τις συμβουλές της προσπαθεί να δώσει λύσεις σε θέματα υγείας και ομορφιάς.

Τι είναι το ουρικό οξύ;

Το ουρικό οξύ είναι μια ουσία που παράγεται φυσιολογικά στον οργανισμό, από τον μεταβολισμό των πουρινών (ομάδα πρωτεϊνών). Οι πρωτεΐνες αυτές παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό ή λαμβάνονται μέσω της τροφής. Με τη διάσπαση των πουρινών παράγεται το ουρικό οξύ το οποίο εν συνεχεία οδηγείται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, στα νεφρά, όπου φιλτράρεται και αποβάλλεται με τα ούρα. Σε περίπτωση που παράγονται μεγάλες ποσότητες ουρικού οξέος ή αυτό δεν αποβάλλεται σε ικανοποιητικό βαθμό, αυξάνεται η συγκέντρωσή του στο αίμα και η κατάσταση αυτή ονομάζεται υπερουριχαιμία. Αυξημένο ουρικό οξύ στον οργανισμό, μπορεί να οδηγήσει και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως ουρική αρθρίτιδα ή σε νεφρολιθίαση. Η υπερουριχαιμία είναι μια συχνή κατάσταση, δηλαδή περίπου 1 στους 5 ανθρώπους έχει υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος (>6,8 mg/dl). Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εμφανίζονται συμπτώματα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν το ουρικό οξύ;

Τα αίτια που οδηγούν στην αύξηση του ουρικού οξέος πάνω από τα φυσιολογικά όρια είναι: 1) αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος, η οποία οφείλεται σε αυξημένο μεταβολισμό πουρινών ή κυτταρική καταστροφή που οδηγεί σε απελευθέρωση ουρικού οξέος. 2) περιορισμένη αποβολή από τα νεφρά.

Παράγοντες που επιδεινώνουν τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος

• Διουρητικά
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Γενετική προδιάθεση
• Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
• Χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
• Παχυσαρκία
• Ψωρίαση
• Κατάχρηση αλκοόλ
• Υποθυρεοειδισμός
• Στεφανιαία νόσος
• Υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Διατροφή πλούσια σε πουρίνες
• Υπερβολική άσκηση

Ποια είναι τα συμπτώματα του ουρικού οξέος;

Η υπερουριχαιμία είναι σε πολλές περιπτώσεις ασυμπτωματική. Ωστόσο τα πιο συχνά συμπτώματα που εμφανίζονται είναι τα εξής:

1. Απότομος και έντονος πόνος στις αρθρώσεις.
2. Ερυθρότητα και διόγκωση στην πρώτη άρθρωση του μεγάλου δαχτύλου του ποδιού.
3. Πέτρα στα νεφρά: οι πέτρες στα νεφρά εντοπίζονται κυρίως όταν προσκολληθούν στον ουρητήρα, οπότε και προκαλείται έντονος πόνος κατά την ούρηση, αιματουρία, ναυτία και εμετός.
4. Σχηματισμός τόφων (κρυστάλλων ουρικών αλάτων στους χόνδρους, τις αρθρώσεις, τους τένοντες, τα οστά και τα νεφρά).
5. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών εμφανίζει οξεία ουρική αρθρίτιδα με το πέρας δεκαετιών.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμα για την αντιμετώπιση υπερουριχαιμίας και ουρικής αρθρίτιδας είναι:

• Κολχικίνη: χρησιμοποιείται στη θεραπεία οξείας ουρικής αρθρίτιδας κατά την έναρξη της κρίσης σε θεραπευτικές δόσεις (μέχρι 6mg/24ωρο) και για την ταχύτερη έναρξη της προφύλαξης από τις κρίσεις, όταν δοθεί αλλοπουρινόλη ή άλλο ουρικοαπεκκριτικό φάρμακο.
• Αλλοπουρινόλη: είναι αναστολέας της οξείδωσης της ξανθίνης και χορηγείται σε υπερουριχαιμία ανεξαρτήτου αιτίας, σε νεφρολιθίαση και νεφρική ανεπάρκεια, μετά το πέρας της κρίσης και για χρόνια αντιμετώπιση. Η αλλοπουρινόλη επιδρά στο μεταβολισμό των πουρινών περιορίζοντας τη σύνθεση ουρικού οξέος, χωρίς να παρεμποδίζει τη σύνθεση των κανονικών ζωτικών πουρινών.
• Φεβουξοστάτη: μειώνει την παραγωγή ουρικού οξέος και συμβάλει στην διατήρηση χαμηλών επιπέδων στο αίμα, οπότε διακόπτεται ο σχηματισμός κρυστάλλων και μειώνονται τα επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας.

Συμπληρώματα διατροφής και ουρικό οξύ

Συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων ουρικού οξέος περιλαμβάνουν:

• Βιταμίνη C
• Συμπληρώματα διατροφής με χυμό από κεράσια Montmorency
• Συμπληρώματα διατροφής που διασφαλίζουν την καλή λειτουργία των νεφρών.

Ποια τρόφιμα συνίσταται να αποφεύγονται;

Συνίστανται συχνά και μικρά γεύματα, καθώς παρατεταμένη νηστεία αυξάνει τα επίπεδα ουρικού οξέος. Θα πρέπει να αποφεύγονται τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Κόκκινο κρέας
• Συκώτι
• Μικρά ψάρια(π.χ. σαρδέλες)
• Θαλασσινά
• Αυγά
• Μαγιά
• Μπύρα
• Κόκκινες σάλτσες κ.ά.

Ουρικό οξύ και κανέλα

Η κανέλα με τις αντιιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση χαμηλών επιπέδων ουρικού οξέος, καθώς αναστέλλει το ένζυμο οξειδάση της ξανίνης.

Ουρικό οξύ και λεμόνι

Ο χυμός λεμονιού θεωρείται πως συμβάλει στην εξουδετέρωση και αποβολή του ουρικού οξέος από τον οργανισμό. Επίσης περιέχει βιταμίνη C η οποία βοηθάει στη διατήρηση επιπέδων ουρικού οξέος.

Διάγνωση

Λόγω του ότι η υπερουριχαιμία είναι συνήθως ασυμπτωματική, είναι σημαντικό να μην αμελούμε τις προληπτικές εξετάσεις αίματος. Για την εξέταση του ουρικού οξέος του αίματος, απαιτείται νηστεία 8 ωρών και αποφυγή  λιπαρών φαγητών για 12 ώρες πριν την αιμοληψία. Έλεγχος των επιπέδων του ουρικού οξέος στα ούρα γίνεται με εξέταση ούρων 24ωρου.

Τρόποι αντιμετώπισης

1. Ο ισορροπημένος τρόπος ζωής και η κατάλληλη διατροφή βοηθούν στην διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων ουρικού οξέος.
2. Σημαντική είναι η ένταξη ήπιας άσκησης στην καθημερινότητα των ασθενών με υπερουριχαιμία καθώς και η απώλεια βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς. Ωστόσο η απότομη απώλεια κιλών και η έντονη, εξαντλητική άσκηση, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα και να αυξήσουν το ουρικό οξύ.
3. Η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού και υγρών βοηθάει στη διατήρηση των επιπέδων ουρικού οξέος, καθώς διευκολύνουν την απομάκρυνση ουρικού οξέος με τα ούρα.
4. Οι ασθενείς με υπερουριχαιμία πρέπει να ακολουθούν διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και η λήψη ροφημάτων βοτάνων όπως πιπερόριζα, γαϊδουράγκαθο, πικραλίδα, κολλιτσίδα κλπ.