Έλκος: Από τι προκαλείται και πώς να το προλάβεις

Γράφει για το έλκος η φαρμακοποιός Τριανταφυλλιά Αρβανίτη,  η οποία εργάζεται τα τελευταία 3 χρόνια στο Pharmacy295. Με τις συμβουλές της προσπαθεί να δώσει λύσεις σε θέματα υγείας και ομορφιάς.

Τι είναι το έλκος;

Το έλκος αποτελεί μία ασθένεια του γαστρεντερικού συστήματος, η οποία εμφανίζεται ως μία πληγή στην εσωτερική επιφάνεια της βλεννογόνου του στομάχου ή της συνέχειάς του, του δωδεκαδακτύλου. Η  διάβρωση αυτή μπορεί να επεκτείνεται στην υποβλεννογόνιο ή ακόμα και στην μυϊκή στιβάδα.

Τα είδη του πεπτικού ελκούς

Το πεπτικό έλκος συναντάται σε δυο μορφές, το έλκος στομάχου και το έλκος του δωδεκαδαχτύλου. Ο στόμαχος έχει την ιδιότητα να εκκρίνει κάποια οξέα μετά την λήψη της τροφής, τα οποία βοηθούν στην καταπολέμηση των βακτηρίων της. Τα κύτταρα του στομάχου και του δωδεκαδαχτύλου ως άμυνα παράγουν μία βλέννα, η οποία τα προστατεύει από τα οξέα αυτά. Όταν διαταράσσονται αυτές οι δυο φυσιολογικές λειτουργίες και χάνονται οι ισορροπίες, τότε τα οξέα του στομάχου δύναται να διαβρώσουν τα εσωτερικά του τοιχώματα.

Από τι προκαλείται το έλκος;

Υπάρχει μια ποικιλία προδιαθεσικών παραγόντων που έχουν συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πεπτικού ελκους, όπως:

• H χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)
• H χρήση ασπιρίνης, κορτικοστεροειδών
• H λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
• H χρήση καπνού
• Διατροφικές συνήθειες, όπως υψηλή κατανάλωση λιπαρών τροφών και η χαμηλή κατανάλωση πρωτεΐνης
• Η κατάχρηση αλκοολ
• Το στρες
• Κληρονομικότητα. Έχει διαπιστωθεί ότι ασθενείς με ομάδα αίματος Ο έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη έλκος δωδεκαδακτύλου, ενώ ασθενείς με ομάδα αίματος Α έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη έλκους στομάχου.
• Τέλος το σύνδρομο Zollinger-Ellison, είναι μια σπάνια νόσος που χαρακτηρίζεται από υπερέκκριση γαστρικού οξέος και δύναται να οδηγήσει σε πεπτικό έλκος.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα

Υπάρχουν περιπτώσεις που το πεπτικό έλκος μπορεί να υπάρχει, χωρίς κάποιο σύμπτωμα. Ωστόσο, στις περισσότερες των περιπτώσεων o επιγαστρικός πόνος είναι το πιο σύνηθες σύμπτωμα.Ο πόνος στο στομάχι μπορεί να συνοδεύεται από καούρα, παλινδρόμησή, φούσκωμα και αίσθημα πληρότητας. Όσον αφορά το έλκος στομάχου, ο πόνος αυτός γίνεται αντιληπτός μετά από την λήψη τροφής, ενώ για το έλκος του δωδεκαδαχτύλου ο πόνος εκδηλώνεται το πρωί με άδειο στομάχι. Χαρακτηριστικό σημείο της εκδήλωσης του πόνου είναι η άνω κοιλιακή χώρα στο σημείο ακριβώς κάτω από το στέρνο. Αντανακλαστικά μπορεί να εκδηλωθεί πόνος στην πλάτη ή το στήθος. Η ναυτία και ο εμετός εμφανίζονται έπειτα από την φλεγμονή που δημιουργείται, λόγω του πεπτικού έλκους.  Η γαστρορραγία εμφανίζεται έπειτα από επιπλοκές του πεπτικού έλκους και διαπιστώνεται κατά τον εμετό, ο οποίος φέρει αίμα κόκκινου ή καφέ χρώματος.  Επιπλέον, τα πολύ σκούρα κόπρανα υποδηλώνουν αιμορραγία στον πεπτικό σωλήνα.

Πώς θεραπεύεται το έλκος;

Η επιλογή του φαρμάκου θα πρέπει να καθορίζεται από την ευκολία χορήγησης, το κόστος και την έλλειψη παρενεργειών. Ενώ οι ανταγωνιστές των υποδοχέων Η2 - φαμοτιδινη, ρανιτιδινη, σιμετιδίνη - παραμένουν ο βασικός άξονας της θεραπείας, η επιλογή ενός φαρμάκου θα πρέπει να εξατομικεύεται. Η φαμοτιδίνη προτιμάται σε άτομα που κάνουν χρήση αλκοόλ, η σουκραλφάτη προτιμάται για θεραπεία συντήρησης σε καπνιστές και η ομεπραζόλη είναι χρήσιμη σε υπερεκκρίση οξέος και σε ασθενείς με ανθεκτικά έλκη. Τα αντιόξινα παραμένουν μια αποτελεσματική θεραπεία για το πεπτικό έλκος, ωστόσο, τα υγρά αντιόξινα, προκαλούν διάρροια σε πολλούς ασθενείς και έχουν αρκετές άλλες παρενέργειες που τα καθιστούν φάρμακο δεύτερης επιλογής. Η εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού χρησιμοποιώντας ένα παρασκεύασμα βισμούθιου συν ένα ή δύο αντιβιοτικά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε ασθενείς που έχουν συχνές υποτροπές και ενδείξεις λοίμωξης. Τέλος, το κάπνισμα και  η χρήση ΜΣΑΦ πρέπει να αποφεύγονται για τυχόν υποτροπή του έλκους. Αρκετές ενώσεις θα προάγουν την επούλωση των ελκών του  στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Αυτές οι ενώσεις έχουν ελάχιστες παρενέργειες και είναι καλά ανεκτές από τους ασθενείς. Είναι αναμφίβολα πολύ αποτελεσματικά, αλλά όταν διακόπτονται δεν έχουν μόνιμη επίδραση στη χρόνια φύση της νόσου του πεπτικού έλκους και ο ρόλος τους στη μακροχρόνια θεραπεία της νόσου του πεπτικού έλκους είναι ασαφής. Επομένως, το κατά πόσον αυτά τα φάρμακα θα μειώσουν πραγματικά την ανάγκη για χειρουργική θεραπεία της νόσου του πεπτικού έλκους μένει να καθοριστεί.

Αντιμετώπιση μέσω διατροφής

Στη φύση μπορούμε να βρούμε πολλές τροφές που θα βοηθήσουν στο πεπτικό έλκος. Κάποιες από αυτές είναι:

• Η κουρκουμίνη
• Το σκόρδο
• Η μαστίχα
• Το μέλι
• Φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιοφλαβονοειδή όπως όσπρια, κόκκινα σταφύλλια, λάχανο, μπρόκολο, μούρα.

Ορισμένες τροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε πολυφαινόλες, δηλαδή φυσικά αντιοξειδωτικά, βοηθούν στην προστασία από το πεπτικό έλκος. Μεταξύ αυτών είναι:

• Μαύρη σοκολάτα
• Μαύρες ελιές
• Ρίγανη

Αναμφίβολα, το πεπτικό έλκος είναι μία νόσος που πλήττει μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Κάθε ένδειξη και κάθε ανησυχία θα πρέπει να μας παραπέμπει στον γιατρό και να εξετάζεται, ώστε να προλαμβάνεται τυχόν εκδήλωση πεπτικού έλκους.